TÜRKAK (TÜRK AKREDİTASYON KURUMU)*
AMAÇ
Son yıllarda; ürünlerin ve hizmetlerin ilgili standartlara ve teknik düzenlemelere uygunluğunu tespit etme çalışmaları, modern ekonomilerin birbirleri ile olan ilişkilerinde önem kazanan bir konu haline gelmiştir.
Bu gelişmeye paralel olarak; uygulamada olan kota, gümrük vergisi vb. şekildeki ticaret engelleri gibi kısıtlamaların ortadan kaldırılmasına ilaveten, ülkelerin tüketici güvenliği ve çevre koruma amaçlı olarak hazırladıkları standartlar ve teknik düzenlemelerin, tarife dışı engeller şeklinde uluslararası ticareti olumsuz etkilemesi, önlenmesi gereken bir olgu şeklinde ortaya çıkmıştır.
Teknik engellerin ortaya çıkmaması için; uluslararası standart kuruluşları, aynı ürünler için farklı standartlar ve teknik düzenlemelerin hazırlanmasını önleyici tedbirler ve politikalar geliştirmektedirler. Diğer taraftan; ürünlerin ilgili standartlara uygunluğunu tespit etmek, tüketici beklentilerini karşılar nitelikte olduğunu ortaya koymak için yapılan deney, muayene ve belgelendirme çalışmalarının nitelik itibarıyla ülkeden ülkeye farklılık göstermeden yürütülmesini sağlayan düzenlemeler gündemde yer almaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün yanısıra, Avrupa Birliği, APEC ve NAFTA ekonomik blokları; kısaca "uygunluk değerlendirmesi" olarak nitelendirilen deney, muayene ve belgelendirme çalışmalarının uluslararası kriterlere göre uyarlanmış biçimde yapılmasını temin etmek amacıyla bir dizi tedbir almıştır. Bunlardan; DTÖ tarafından gerçekleştirilen "Ticarette Teknik Engeller" (TBT) Anlaşması kayda değer bir nitelik taşımakta olup, uygunluk değerlendirmesi hizmeti veren kuruluşların, uluslararası ilgili kriterlere göre faaliyet göstermelerini sağlamak için; anlaşmayı imza eden ülkelere, akreditasyon sistemlerini kurma şartını getirmektedir. Buna ilaveten; tarafı olduğumuz, Avrupa Gümrük Birliği Anlaşmasında da standardizasyon, belgelendirme ve metroloji konularında AB'nin ilgili mevzuatına ve uygulamalarına uyumun sağlanması şartı mevcuttur.
Ülkemizde üretilen malların piyasalarda dolaşımı için, yukarıda değinilen anlaşmaların öngördüğü şekilde; güvenilir ve şeffaf uygunluk değerlendirmesi işlemlerinden geçirilerek ilgili rapor ve belgelerin tanzim edilmesini sağlamak, Türk Akreditasyon Kurumu'nun temel amacıdır.
SIK SORULAN SORULAR
Soru 1: Kalibrasyon ve deney laboratuarları ile ürün/hizmet, sistem ve personel belgelendirmesi yapan kuruluşların akredite olma zorunluluğu var mıdır?
Cevap 1: Akreditasyonla ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemeler, bu konuda bir mecburiyet getirmemektedir. Akreditasyon, tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır. Genellikle; uygunluk değerlendirmesi hizmetlerinin verildiği serbest piyasa ekonomileri, laboratuarları ve belgelendirme kuruluşlarını akredite olmaya sevk eder. Bir laboratuvar veya belgelendirme kuruluşunun akredite olması ona itibar kazandırır. Belgelendirme kuruluşları ve laboratuarlar; akreditasyonun dışında kalarak da hayatlarını idame ettirebileceklerini, müşteri bulabileceklerini ve müşteriyi tatmin edebileceklerini düşünüyorlarsa akredite olmadan da hizmet vermeye devam edebilirler. Serbest piyasa ekonomisinde kamu otoriteleri bazı alanlarda akreditasyonu zorunlu uygulama haline getirebilmektedir.
Soru 2: Ülkemizde faaliyet gösterip de yurtdışından akredite olmuş belgelendirme kuruluşlarının verdiği belgelerin, ülkemizde de geçerli olabilmesi için bu belgelendirme kuruluşlarının ayrıca TÜRKAK tarafından da akredite edilmeleri gerekiyor mu?
Cevap 2: Yabancı kökenli olup da ülkemizde faaliyet gösteren ve belgelendirme faaliyeti yapan kuruluşlar; Avrupa Akreditasyon İşbirliği Programı'nın (EA) üyesi bir ulusal akreditasyon kuruluşu tarafından akredite edilmiş ve ilgili firmanın Türkiye'deki uzantısı da bu akreditasyon kapsamında belirtilmiş ise, bu belgelendirme kuruluşlarının Türkiye'deki müşterilerine hizmet vermelerinde tenkit edilecek bir hal yoktur.
EA'nın sorumluluk alanı dışındaki diğer dünya ülkelerinden herhangi birinde faaliyet gösteren bir belgelendirme kuruluşu, Türkiye'de belgelendirme çalışması yapmış ve bu kuruluşu akredite eden taraf da EA'nın karşılıklı tanınma anlaşması yaptığı bir bölgesel akreditasyon kuruluşuna üye ise burada da belgelendirme kuruluşunun yeterliliği hususunda bir sorun ortaya çıkmayacaktır.
Bununla beraber; yurtdışından yapılacak olan akreditasyona göre, ülkemizde varolan akreditasyon sisteminden alınacak akreditasyonun, maliyet ve hızlı intikal yönüyle elbette ki üstünlükleri olacaktır. Dolayısıyla; yakın bir vadede ülkemizde faaliyet gösteren belgelendirme kuruluşları TÜRKAK'a dönüş yaparak buradan da akredite olmayı kendileri için bir kolaylık olarak göreceklerdir.
Soru 3: TÜRKAK'ın CE işaretlemesindeki rolü nedir?
Cevap 3: Avrupa Birliğinin Yeni Yaklaşım Direktifleri'nde riskli ürünler için, CE işaretlemesi zorunluluğu getirilmiştir. Riskli ürünlerde CE işaretlemesi için yetkilendirilmiş kuruluşların (Notified Body) deney, muayene ve belgelendirme sonuçlarının olumlu olması esastır. CE işaretlemesi hakkında 4703 sayılı kanunun uygulanması için hazırlanan yönetmeliklerde; CE işaretlemesi ile ilgili yetkilendirilecek kuruluşların akreditasyon için kullanılan standartlara uygunluk sağlamış olmaları yer almaktadır.
Soru 4: TÜRKAK'ın yapmış olduğu akreditasyonlar ne zamandan itibaren uluslararası geçerlilik kazanacaktır?
Cevap 4: Avrupa ülkelerinde bulunan bir akreditasyon kuruluşunun, kurulduğu tarihten itibaren; EA ile karşılıklı tanınma anlaşmasını imzalaması için ihtiyaç duyduğu süre yaklaşık 2-3 yıl arasındadır. TÜRKAK da, bu süreler içerisinde karşılıklı tanınma anlaşmasını imzalamayı kendisine hedef olarak koymuştur. Bir akreditasyon kuruluşunun EA'ya üye olabilmesi için belli sayıda akreditasyon gerçekleştirmiş olması gerekmektedir. TÜRKAK, gerçekleştirdiği akreditasyonlar sonunda 17 Ekim 2002 tarihinde EA'ya müracaat etmiş ve 27 Kasım 2002 tarihinde EA'ya tam üye olmuştur. Tam üyelik adımından sonra TÜRKAK'ın hedefi 2004 yılının ikinci yarısında Karşılıklı Tanıma Anlaşması (MLA) imzalamaktır.
Soru 5: Akreditasyon çalışmalarında görevlendirilecek denetçilerin seçimi ne şekilde gerçekleştirilecektir?
Cevap 5: Denetçiler; hazırlamakta olduğumuz envantere bir düzen içerisinde kendi başvurularıyla alınacaklardır. Uygun görülürlerse aday denetçi haline geleceklerdir. Bu aday denetçilerin ihtiyaçları olan ek eğitim programları TÜRKAK'ın organizasyonu ile sunulacaktır. Aday denetçi TÜRKAK'ın başlangıç tetkiklerinde davet edeceğimiz yabancı denetçilerle aynı heyet içerisinde bulunarak, tecrübe aktarımıyla bilgi ve görgülerini artırma fırsatı bulacaklardır. Bu konuda TÜRKAK dışarıdan görevlendirme yönetmeliğini hazır hale getirmiştir. Denetçiler bu yönetmeliğin usul ve esaslarına göre görev alacaklardır.
Soru 6: Ulusal Metroloji Enstitüsü'nün (UME) TÜRKAK'ın gerçekleştireceği akreditasyon çalışmalarındaki yeri ne olacaktır?
Cevap 6: Özellikle kalibrasyon laboratuvarlarının akreditasyonunda, denetçilerin UME'den temin edilmesi öngörülmektedir. Laboratuvar akreditasyonu için gereken deney karşılaştırmaları ve kıyaslama ölçümlerinde UME'nin kapasitelerinden yararlanılacaktır. UME; ülkemizde ölçümlerin izlenebilirlik zincirinin en üst noktasında yer alan bir enstitü olduğundan, akredite edilen faaliyetlerin kapsamında yer alan ölçümlerin izlenebilirliğinin üst ucunun UME ile bağlantılı olması TÜRKAK tarafından aranacaktır.
Soru 7: TSE'nin, akreditasyon sisteminin kurulmasından sonra konumu ne olacaktır?
Cevap 7: Akreditasyonun gönüllülük esasına dayanması sebebiyle belgelendirme faaliyetinde bulunan kuruluşlar ile laboratuvarların akredite olma zorunluluğu yoktur. TSE de bu tip laboratuvar işleten ve belgelendirme sistemleri çalıştıran kuruluşlardan biri olması sebebiyle; akredite olmak için TÜRKAK’a başvuruda bulunduğu takdirde gerekli işlemler yapılacaktır.
Soru 8: TÜRKAK'ın akreditasyon işlemlerinin akışı nasıldır.
Cevap 8: Akreditasyon işlemlerini açıklayan basit bir akış şeması için tıklayınız.
*Bu sayfa bilgilendirme amaçlıdır ve TÜRKAK(Türk Akreditasyon Kurumu)' nun web sayfasından derlenmiştir.
Kurum web sayfası: turkak.org.tr